Centrum Badawczo-Edukacyjne Konserwacji Zabytków
PWSZ w Nysie

Szaty św. Jana są rozwiane i poruszone. Szczególnie mocno widać to w części ubioru będącej komżą. Głowa pochyla się w kierunku lewego ramienia. Na głowie znajduje się biret.

Przedstawienia św. Jana Nepomucena spotkać można w całej Polsce: na Pomorzu, w Wielkopolsce, Mazowszu czy Małopolsce, jednak najwięcej tego typu rzeźb występuje na terenie Śląska. Ma to związek z bliskim sąsiedztwem tego regionu z Czechami, skąd pochodził święty. Poza Polską cześć oddaje mu się na terenie Czech, Niemiec, Francji (Alzacji), Austrii i Węgier. Jego rzeźby najczęściej można spotkać przy drogach, mostach, źródłach, w miejscach dawnych przepraw przez rzeki, także przy kościołach. W większości są to rzeźby kamienne (z piaskowca i wapienia), czasami też figury wykonywano w drewnie. Postać świętego i jego życie było także częstym tematem w malarstwie.

Jan Nepomucen urodził się w 1350 roku w czeskim miasteczku Nepomuk koło Pragi. Jego prawdziwe nazwisko brzmiało Johannes Welflin. Był mnichem w klasztorze cystersów w Elbach, z czasem został publicznym notariuszem i klerykiem w Pradze. Od 1377 roku wymieniany jest jako zarządca wikariatu, a po wyświęceniu na księdza w 1380 zostaje proboszczem parafii św. Galla w Pradze. Studiuje na Uniwersytecie Praskim oraz w Padwie. W 1389, już jako doktor prawa kościelnego zostaje mianowany generalnym wikariuszem arcybiskupa Jana z Jenstein.

Św. Jan Nepomucen był spowiednikiem królowej Zofii, żony panującego w Czechach Wacława IV. Ta zaszczytna funkcja okazała się być dla niego zgubną. Jak mówi legenda, zazdrosny król usiłował wydobyć od spowiednika z jakich grzechów spowiada się jego żona. Wierny przysiędze tajemnicy spowiedzi mimo tortur nie zdradził treści grzechów królowej. Nocą z 20 na 21 marca 1393 roku, z rozkazu króla oprawcy zrzucili Jana Nepomucena z mostu Karola do Wełtawy. Wówczas to, na wodzie, dokoła głowy świętego miały pojawić się znaki niebiańskie w postaci pięciu gwiazd tworzących świetlistą aureolę. Wyłowione zwłoki pochowano w katedrze św. Wita w Pradze na Hradczanach. Miejsce strącenia kapłana do rzeki upamiętniono tablicą z brązu. Poza legendą, wyjaśniającą okoliczności śmierci świętego, literatura podaje także, że przyczyną zgładzenia Jana Nepomucena mógł być spór między królem a arcybiskupem, którego wikariusz był bliskim współpracownikiem.

W 1683 roku na moście Karola ustawiono pierwszy wizerunek Jana Nepomucena.

Ta najwcześniejsza, rzeźbiarska wersja przedstawia postać stojącą w lekkim kontrapoście, ubraną w sutannę, rokietę i mantolet, na głowie ma biret. Święty trzyma przed sobą w ramionach krucyfiks
i palmę męczeńską, głowę zdobi aureola z pięciu gwiazd.

Proces konserwacji przedstawienia świętego okazał się jednym z większych wyzwań konserwatorskich ostatnich miesięcy dla pracowników CBEKZ. Zniszczenia i wtórne przemalowania, nawarstwiające się na powierzchni przez lata doprowadziły do utworzenia na powierzchni kamienia szczelnej, wielowarstwowej, powłoki malarskiej. Jej usunięcie okazało się być trudnym i żmudnym przedsięwzięciem konserwatorskim. Po ukończeniu tego etapu obiekt poddano procesowi odsalania metodą swobodnej migracji soli do środowiska rozszerzonego a następnie wzmacnianiu strukturalnemu. Kolejnymi etapami było uzupełnienie ubytków, hydrofobizacja, scalenie kolorystyczne oraz pozłocenie palmy i stworzenie na nowo nimbu okalającego głowę świętego.